1. ແປສຸພາສິດ ຫວຽດລາວ (dịch tục ngữ Việt Lào):
ແປສຸພາສິດ ຫວຽດລາວ ໝາຍເຖິງການແປ ຄຳສຸພາສິດຫວຽດມາເປັນຄຳສຸພາສິດລາວ ເປັນວຽກງານໜຶ່ງທີ່ຍາກພໍສົມຄວນ ເພາະການແປສຸພາສິດມີຫຼັກການແປໂດຍສະເພາະຂອງມັນເອງ.
ເມື່ອພວກເຮົາແປປະໂຫຍກໜຶ່ງ ບົດຄວາມໃດໜຶ່ງ ຫຼື ອ່ານປຶ້ມເລື່ອງຫົວໃດຫົວໜຶ່ງ ທັງພາສາບ້ານເຮົາ ຫຼື ພາສາຕ່າງປະເທດ ພວກເຮົາກໍມັກຈະພົບບັນຫາທີ່ມີຢູ່ວ່າ ຈະມີບາງຄຳ, ບາງຂໍ້ຄວາມ, ບາງວັກ ທີ່ເຮົາຈະບໍ່ເຂົ້າໃຈ ຫຼື ແປບໍ່ໄດ້. ກຸ່ມຄຳ ຫຼື ຂໍ້ຄວາມດັ່ງກ່າວ ອາດຈະເປັນ ສັບສະເພາະ, ສັບການເມືອງ, ສັບໃໝ່ທີ່ເຮົາຍັງບໍ່ທັນຮຽນ ຕະຫຼອດເຖິງຄຳສຳນວນ, ສຸພາສິດຂອງປະເທດເຮົາ (ສຸພາສິດລາວ) ຫຼື ປະເທດອື່ນໆ (ເຊັ່ນ ສຸພາສິດຫວຽດ). ຄຳຈຳພວກນີ້ຈະມີການແປສະເພາະຂອງມັນ ຄືດັ່ງໄດ້ສະເໜີຂ້າງເທິງ ແລະຈະນຳສະເໜີໃນຂັ້ນຕໍ່ໄປ.
2. ຫຼັກການແປສຸພາສິດ ຫວຽດລາວ:
2.1 ຕົວຢ່າງ:
ເພື່ອສະດວກແກ່ການອະທິບາຍ ເຮົາມາເບິ່ງຕົວຢ່າງດັ່ງລຸ່ມນີ້:
“Ông đừng có địch với vua, đừng có đua với trời. Già kề miệng lỗ rồi chứ còn trẻ trai gì nữa đâu! “
ông: ທ່ານ, ພໍ່ເຖົ້າ, ເຈົ້າ; đừng: ຢ່າ; có: ມີ; địch: ສູ້, ຕ້ານ; với: ກັບ; vua: ເຈົ້າຊີວິດ; đua: ແຂ່ງ, ແຂ່ງຂັນ; trời: ຟ້າ; già: ເຖົ້າ, ແກ່, ຊະລາ; kề: ໃກ້; miệng: ປາກ; lỗ: ຂຸມ; rồi: ແລ້ວ; chứ: ຊິ; còn: ຍັງ; trẻ: ໜຸ່ມ; trai: ຊາຍ; gì: ຫຍັງ; nữa: ອີກ; đâu: ດອກ, ໃສ.
| ທ່ານ, ພໍ່ເຖົ້າ, ເຈົ້າ | ông | |ອັອງ| |
| ຢ່າ | đừng | |ດຶ່ງ| |
| ມີ | có | |ກໍ໋| |
| ສູ້, ຕ້ານ | địch | |ດິ໊ດ| |
| ກັບ | với | |ເຫວີຍ| |
| ເຈົ້າຊີວິດ | vua | |ວົວ| |
| ແຂ່ງ, ແຂ່ງຂັນ | đua | |ດົວ| |
| ຟ້າ | trời | |ເຕຣີ່ຍ| |
| ເຖົ້າ, ແກ່, ຊະລາ | già | |ຢ່າ| |
| ມໍ່, ໃກ້ | kề | |ເກ່| |
| ປາກ | miệng | |ໝ້ຽງ| |
| ຂຸມ | lỗ | |ໂຫຼ, ໂລ້| |
| ແລ້ວ | rồi | |ໂຣ່ຍ| |
| ຊິ | chứ | |ຈື໋| |
| ຍັງ | còn | |ກ່ອນ| |
| ໜຸ່ມ | trẻ | |ແຕຣ້| |
| ຊາຍ | trai | |ຕຣາຍ| |
| ຫຍັງ | gì | |ຢີ່| |
| ອີກ | nữa | |ເໜືອ, ເນື້ອ| |
| ດອກ, ໃສ | đâu | |ເດົາ| |
ສະນັ້ນ ປະໂຫຍກ “Ông đừng có địch với vua, đừng có đua với trời. Già kề miệng lỗ rồi chứ còn trẻ trai gì nữa đâu! “ ເມື່ອແປຕາມໂຕ ເຮົາຈະໄດ້ : “ເຈົ້າຢ່າສູ້ກັບເຈົ້າຊີວິດ ຢ່າແຂ່ງຂັນກັບຟ້າ. ເຖົ້າໃກ້ປາກຂຸມແລ້ວ ໃສຊິຍັງໜຸ່ມແໜ້ນຫຍັງອີກ! “ (ໃນນີ້ trẻ trai ແປເປັນໜຸ່ມແໜ້ນ).
2.2 ຫຼັກການ:
ການແປຕາມໂຕແບບນີ້ຈະເຮັດໃຫ້ປະໂຫຍກແຕ່ງ ຫຼື ເວົ້າຈະບໍ່ມ່ວນ ແລະບາງເທື່ອຜູ້ຟັງກໍບໍ່ເຂົ້າໃຈອີກ. ຄຳວ່າ “đừng có địch với vua, đừng có đua với trời“ ແລະ “ Già kề miệng lỗ “ ເປັນຖ້ອຍຄວາມທີ່ມີໂຄງສ້າງພິເສດ ບົ່ງບອກວ່າ ເປັນຄຳສຸພາສິດ ຫຼື ຄຳສຳນວນ ເຊິ່ງເຮົາຈຳເປັນຕ້ອງຮູ້ນິຍາມຂອງສອງຄຳນີ້ ແລະຫຼັກການແປ ຈຶ່ງຈະແປໄດ້ຖືກຕ້ອງ.
“ສຸພາສິດ ແມ່ນຖ້ອຍຄວາມທີ່ກ່າວແນະນຳ, ສັ່ງສອນ ເຕືອນສະຕິ ດ້ວຍຫຼັກຄວາມຈິງ ແລະສ່ວນຫຼາຍເປັນຄຳຄ້ອງຈອງ”.
ເຮົາເຫັນວ່າ ຄຳ “đừng có địch với vua, đừng có đua với trời“ ເປັນຄຳແນະນຳ ຫຼື ເຕືອນສະຕິ ສະນັ້ນມັນເປັນຄຳສຸພາສິດ.
ການແປສຸພາສິດ ຈະຕ້ອງຮູ້ ແລະເຂົ້າໃຈຄວາມໝາຍເລິກຂອງມັນ (ມີບາງກໍລະນີກໍໄດ້ໃຊ້ຄວາມໝາຍແປນຂອງຄຳສຸພາສິດ) ເພື່ອນຳມາສົມທຽບ ແລະຊອກຫາຄຳສຸພາສິດທຽບເທົ່າຈາກພາສາທີ່ເຮົາຕ້ອງການແປ.
ການຊອກຫາທີ່ງ່າຍສຸດແມ່ນຊອກຈາກການແປຄວາມໝາຍແປນ ເຊັ່ນ “đừng ແປວ່າ ຢ່າ” ເຮົາກໍໄປຊອກຄຳສຸພາສິດທີ່ມີຢູ່ໃນໝວດນີ້ ມີຄຳໃດມີຄວາມໝາຍທຽບຄຽງກັບຄຳທີ່ເຮົາຕ້ອງການແປບໍ?
ແລະເຮົາເຫັນວ່າ:
| ສຸພາສິດ ຫວຽດນາມ | ສຸພາສິດ ລາວ |
| đừng có địch với vua, đừng có đua với trời | ຢ່າຕີກອງແຂ່ງຟ້າ ຢ່າຂີ່ມ້າແຂ່ງຕາເວັນ |
| không nên làm những việc quá tầm sức lực | ບໍ່ຄວນເຮັດຫຍັງເກີນຄວາມສາມາດແລະຖານະຂອງຕົນເອງ. |
| ແປ: ບໍ່ຄວນເຮັດວຽກຫຍັງທີ່ເກີນລະດັບກຳລັງວັງຊາ | dịch: không nên làm gì vượt quá khả năng và thân phận của mình |
ຈາກຄວາມໝາຍຂອງສອງຄຳສຸພາສິດ ເຮົາເຫັນວ່າ ສອງຄຳສຸພາສິດນີ້ທຽບຄຽງກັນ, ດັ່ງນັ້ນ ເຮົາສາມາດແປສຸພາສິດ “đừng có địch với vua, đừng có đua với trời” ເປັນ “ຢ່າຕີກອງແຂ່ງຟ້າ ຢ່າຂີ່ມ້າແຂ່ງຕາເວັນ”.
ນອກຈາກນັ້ນ ສຳນວນ “ Già kề miệng lỗ “ເປັນຄຳສຳນວນ ເພາະອ່ານຄວາມໝາຍແປນຂອງມັນແລ້ວ ບໍ່ສາມາດແປຕາມນັ້ນໄດ້ ແລະກໍໄດ້ແປເປັນ “ຢືນໃກ້ຝັ່ງ ນັ່ງໃກ້ຫ້ວຍ” (ທ່ານຈົ່ງເບິ່ງບົດ : “Ăn cây táo rào cây sung tiếng Lào”) ເພື່ອເຂົ້າໃຈວິທີ ແປຄຳສຳນວນ.
ສະຫຼຸບແລ້ວ ຈະໄດ້ແປຄືດັ່ງນີ້:
“Ông đừng có địch với vua, đừng có đua với trời. Già kề miệng lỗ rồi chứ còn trẻ trai gì nữa đâu! “ ເປັນ “ເຈົ້າຢ່າຕີກອງແຂ່ງຟ້າ ຢ່າຂີ່ມ້າແຂ່ງຕາເວັນ. ຢືນໃກ້ຝັ່ງ ນັ່ງໃກ້ຫ້ວຍແລ້ວ ໃສຊິຍັງໜຸ່ມແໜ້ນຫຍັງອີກ! “.
ວີດີໂອປະກອບ – Video minh họa
ຂອບໃຈເພື່ອນໆທຸກຄົນ.
ດຣ ພອນສະຫວັນ ຈັນທະວົງ
- Xem ngay: Cơ thể con người trong tiếng Lào
- Xem một số bài viết về tiếng Lào tại trang: https://tapchilaoviet.com/
